Informatieblad valkist
De ‘Stichting tot Behoud van het Torenuurwerk’ wil het belang benadrukken van een valkist onder de gewichten van een mechanisch torenuurwerk.
Inleiding
Elk torenuurwerk wordt aangedreven door gewichten. Als deze handmatig opgehesen worden is dit meestal meters hoog, evenals wanneer er elektrisch éénmaal per dag of week gehesen wordt. Er moet altijd rekening mee worden gehouden, dat een gewicht, dat meestal tussen de 25 en 100 kg weegt, naar beneden kan vallen. Dit kan grote schade veroorzaken, het gewicht kan zelfs door de vloer of een gewelf heen gaan.
De valkist
Een ‘valkist’ is bedoeld om de schade, die een vallend gewicht kan veroorzaken, te beperken. Een vanouds bekende en nog steeds zeer goede methode is een stevige houten kist, die aan de bovenzijde open is, gevuld met hele dakpannen. Als een gewicht hierin valt zullen de dakpannen breken en als ‘kreukelzone’ fungeren. Na een val moeten de verbrijzelde pannen en scherven worden vervangen. Een oude vuistregel is dat de hoogte van de kist ongeveer 1½ maal de hoogte van het aandrijfgewicht is en tot ¾ van deze hoogte gevuld moet worden met dakpannen.
Als bijkomend voordeel kan niemand meer onder de gewichten door lopen, wat de veiligheid ten goede komt.
De dakpannen
Deze dakpannen moeten van het oude, handgevormde soort zijn, die kruislings worden opgestapeld in de kist. Ze zijn tamelijk bros en breken makkelijk als het gewicht erop valt. In het verleden is wel gezegd dat er gebroken dakpannen in de kist moeten. Dit moet ten stelligste worden afgeraden vanwege de sterk verminderde dempende werking door het breken van deze dakpannen. De scherven vormen een te compacte massa.
Niet bruikbaar zijn:
- De moderne, machinaal gevormde dakpannen. Deze zijn gebakken van geperste klei en daardoor veel te stevig.
- Betonnen dakpannen. Ook deze zijn te sterk.
- Zand. Een dikke laag zand geeft weliswaar een goede spreiding van de druk over de
- ondergrond, maar kan nat worden en daardoor een veel te harde laag vormen met weinig dempende werking.
- Grint. Een laag grint heeft geen probleem met vocht, maar vormt een te harde laag.
- Polystyreen (piepschuim). Dit materiaal geeft bij brand een zwarte en giftige rookontwikkeling.
Aanvullende informatie
Voor aanvullende informatie over valkisten kan altijd contact opgenomen worden met de
secretaris van de ‘Stichting tot Behoud van het Torenuurwerk’.
E-mail: secretariaatsbt@gmail.com.
21-01-2016